Refrakcyjna wymiana soczewek to coraz popularniejszy zabieg okulistyczny, pozwalający skutecznie pozbyć się wady wzroku oraz zredukować ryzyko wystąpienia zaćmy w przyszłości. Choć początkowo metoda ta była zarezerwowana dla pacjentów z zaawansowaną zaćmą, obecnie stosuje się ją także u osób bez zmętnienia soczewki, ale z dużą lub trudną do skorygowania wadą wzroku. W artykule wyjaśniamy, czym jest refrakcyjna wymiana soczewki, kto kwalifikuje się do zabiegu, jakie są dostępne soczewki, jak się do zabiegu przygotować i czego można się spodziewać po operacji.
Czym jest refrakcyjna wymiana soczewki?
Refrakcyjna wymiana soczewki (Refractive Lens Exchange, RLE) to zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu naturalnej soczewki oka i wszczepieniu w jej miejsce soczewki sztucznej. Głównym celem jest korekcja wady wzroku – najczęściej nadwzroczności, starczowzroczności (prezbiopii) lub astygmatyzmu – u pacjentów, którzy nie kwalifikują się do laserowej korekcji wzroku.
Technicznie procedura przypomina operację usunięcia zaćmy, ale różni się wskazaniami – w przypadku RLE soczewka może być przezroczysta, a decyzja o zabiegu wynika z chęci poprawy jakości widzenia i uniezależnienia się od okularów.
Jakie są wskazania do zabiegu?
Zabieg refrakcyjnej wymiany soczewki rozważa się u pacjentów, którzy:
- mają wysoką wadę wzroku (np. +6, –10 dioptrii lub więcej),
- nie kwalifikują się do laserowej korekcji ze względu na zbyt cienką rogówkę,
- cierpią na prezbiopię i chcą uniknąć noszenia okularów do bliży,
- chcą zapobiec rozwojowi zaćmy w przyszłości.
RLE bywa także rozważany u osób z różnowzrocznością (znaczną różnicą w wadzie między oczami) oraz tych, które prowadzą aktywny tryb życia i chcą poprawić komfort widzenia bez pomocy optycznych.
Kto kwalifikuje się do zabiegu?
Zabieg przeznaczony jest dla osób dorosłych, zazwyczaj po 40. roku życia, u których wada wzroku jest stabilna od minimum roku. Kluczowe znaczenie ma ogólny stan zdrowia oka – pacjent nie może mieć nieleczonych chorób siatkówki, jaskry, aktywnego stanu zapalnego czy zaawansowanych zmian rogówkowych.
Kwalifikacja obejmuje dokładne badania okulistyczne, w tym:
- pomiar wady refrakcji,
- ocenę przedniego i tylnego odcinka oka,
- pomiar ciśnienia śródgałkowego,
- tomografię rogówki,
- biometrię optyczną (pomiar długości gałki ocznej i parametrów soczewki).
Na tej podstawie lekarz dobiera odpowiednią soczewkę oraz ocenia ryzyko powikłań i przewidywany efekt zabiegu.
Jakie są dostępne rodzaje soczewek?
Pacjenci poddający się zabiegowi refrakcyjnej wymiany mają możliwość wyboru spośród kilku rodzajów soczewek wewnątrzgałkowych:
- Soczewki jednoogniskowe – umożliwiają ostre widzenie na jedną odległość (zazwyczaj do dali); do czytania potrzebne są okulary.
- Soczewki wieloogniskowe – pozwalają widzieć wyraźnie na różne odległości (blisko, daleko, pośrednio), redukując potrzebę stosowania okularów.
- Soczewki toryczne – korygują astygmatyzm, dostępne w wersjach jedno- i wieloogniskowych.
- Soczewki EDOF (Extended Depth of Focus) – zapewniają płynne widzenie na odległości pośrednie i dalekie z większą tolerancją przy pracy z bliska.
Wybór rodzaju soczewki zależy od stylu życia pacjenta, oczekiwań oraz budżetu. Przed decyzją warto omówić wszystkie opcje z lekarzem i dowiedzieć się, która soczewka najlepiej spełni indywidualne potrzeby.
Jak przygotować się do zabiegu?
Przygotowania do zabiegu obejmują konsultacje okulistyczne i wykonanie niezbędnych badań diagnostycznych. Na kilka dni przed zabiegiem można zostać poproszonym o stosowanie kropli antybakteryjnych lub przeciwzapalnych. W dniu operacji należy być na czczo (jeśli tak zaleci lekarz) oraz zorganizować transport powrotny, ponieważ pacjent nie może samodzielnie prowadzić pojazdu.
Zabieg wykonywany jest zazwyczaj w trybie jednodniowym, w znieczuleniu miejscowym (krople do oka). Pacjent może wrócić do domu tego samego dnia.
Jak przebiega zabieg i jak długo trwa?
Zabieg trwa zazwyczaj od 15 do 30 minut i polega na usunięciu naturalnej soczewki za pomocą ultradźwięków (fakoemulsyfikacja), a następnie wszczepieniu nowej soczewki wewnątrzgałkowej. Procedura jest bezbolesna, szybka i obarczona niskim ryzykiem powikłań.
Po zabiegu pacjent przebywa krótko w sali wypoczynkowej, a następnie może opuścić klinikę. Widzenie poprawia się stopniowo, z pełną stabilizacją efektów po kilku dniach lub tygodniach.
Jak wygląda rekonwalescencja po zabiegu?
Rekonwalescencja jest zazwyczaj szybka i nieuciążliwa. Przez kilka dni po operacji należy stosować krople do oczu zgodnie z zaleceniami lekarza, unikać wysiłku fizycznego, schylania się oraz kontaktu z wodą. Wzrok poprawia się zwykle w ciągu kilku dni, choć pełne efekty mogą być widoczne po kilku tygodniach.
Ważne są wizyty kontrolne – zazwyczaj pierwsza odbywa się dzień po zabiegu, kolejna po tygodniu, a następne w ustalonych odstępach.
Jakie efekty można uzyskać dzięki zabiegowi?
Zabieg refrakcyjnej wymiany soczewek umożliwia trwałe usunięcie wady wzroku, poprawę jakości widzenia oraz zmniejszenie lub całkowite wyeliminowanie konieczności noszenia okularów. Pacjenci, którzy zdecydowali się na soczewki wieloogniskowe, często nie potrzebują żadnej korekcji na co dzień. Dodatkowo, zabieg chroni przed rozwojem zaćmy w przyszłości, co jest jego istotnym atutem.
Podsumowanie
Refrakcyjna wymiana soczewek to nowoczesna metoda korekcji wzroku przeznaczona dla osób, które nie kwalifikują się do laserowej korekcji lub chcą na stałe pozbyć się wady wzroku. Dzięki różnorodności dostępnych soczewek oraz małoinwazyjnej procedurze, zabieg cieszy się rosnącą popularnością i wysokim poziomem satysfakcji pacjentów. Kluczowe znaczenie ma odpowiednia kwalifikacja, wybór soczewki oraz przestrzeganie zaleceń pozabiegowych – to one decydują o efekcie i komforcie życia po operacji.